W obliczu postępującej urbanizacji i zmian klimatycznych, współczesne miasta stają przed wyzwaniami związanymi z ochroną przyrody i zachowaniem bioróżnorodności. Świadomość ekologiczna społeczeństwa rośnie, co wpływa na konieczność wdrażania skutecznych działań planistycznych i edukacyjnych. Niniejszy artykuł jest streszczeniem webinaru zorganizowanego przez Związek Miast Polskich w ramach Polsko-Szwajcarskiego Programu Rozwoju Miast. Omawia te zagadnienia z perspektywy wymogów regulaminowych, strategii oraz praktycznych rozwiązań.

1. Regulacje i wymogi w ochronie przyrody i bioróżnorodności

Polsko-szwajcarski program współpracy kładzie duży nacisk na ochronę środowiska i klimatu, co obejmuje ochronę przyrody i różnorodność biologiczną. Działania realizowane w ramach programu muszą wpisywać się w jeden z obszarów tematycznych i spełniać określone wskaźniki. Te wskaźniki obejmują: liczbę mieszkańców mających dostęp do nowych lub zmodernizowanych terenów zielonych, powierzchnię terenów zielonej infrastruktury oraz terenów zieleni miejskiej, liczbę opracowań strategii, planów i programów dotyczących ochrony przyrody oraz liczbę inicjatyw zwiększających świadomość ekologiczną.

Program daje miastom szeroką swobodę w planowaniu działań, pod warunkiem właściwego ich uzasadnienia w dokumentach strategicznych.

2. Działania planistyczne: Masterplan dla Zieleni

Omawianym na webinarze i przydatnym podejściem do strategicznego planowania rozwoju miasta w tym obszarze jest Masterplan dla Zieleni.  To narzędzie urbanistyki operacyjnej, które pomaga w zarządzaniu terenami zielonymi w mieście. Jest to dokument o bogatej warstwie analitycznej, zawierający informacje na temat:

•   Własności terenów,

•   Typologii zieleni (parki, ogrody działkowe, zieleń przyuliczna itp.),

•   Warunków hydrograficznych (cieki wodne, zbiorniki),

•   Wysp ciepła i stosunków wodnych,

•   Korytarzy ekologicznych i obszarów chronionych.

Masterplan pozwala na wypracowanie wizji rozwoju terenów zielonych, określenie priorytetów inwestycyjnych oraz harmonogramu działań. Jest to kluczowe narzędzie wspierające dialog z mieszkańcami oraz budowanie konsensusu społecznego.

3. Standardy pielęgnacji i utrzymania zieleni

Kolejnym ważnym elementem zarządzania zielenią są standardy pielęgnacji i utrzymania zieleni. Dokument ten koordynuje działania różnych jednostek odpowiedzialnych za zarządzanie terenami zielonymi, takich jak zarządy dróg miejskich, zarządy zieleni miejskiej, szkoły, miejskie obiekty kultury i inne.

Tworzenie tego typu dokumentów i koordynacja działań w mieście eliminuje wiele problemów w zarządzaniu zielenią. Do najczęstszych należą:

•   Brak spójności w pielęgnacji (np. różne metody koszenia trawników, używanie dmuchaw spalinowych).

•   Różne podejścia do zarządzania terenami zielonymi przez odrębne jednostki.

•   Niezadowolenie mieszkańców z powodu niespójnych działań.

Standaryzacja działań pozwala na lepsze zarządzanie zasobami, zmniejszenie kosztów operacyjnych, a wreszcie – poprawę jakości życia mieszkańców.

4. Programy edukacyjne i podnoszenie świadomości ekologicznej

Edukacja ekologiczna jest nieodłącznym elementem skutecznych działań na rzecz ochrony przyrody i bioróżnorodności. Programy edukacyjne skierowane do różnych grup społecznych (dzieci, młodzieży, dorosłych) mają na celu podnoszenie świadomości ekologicznej oraz promowanie postaw proekologicznych.

Jakie narzędzia można wykorzystać w ramach edukacji ekologicznej?

•   Warsztaty i szkolenia dotyczące ochrony przyrody,

•   Kampanie informacyjne w mediach,

•   Organizowanie wydarzeń ekologicznych (np. dni sprzątania świata),

•   Współpraca z lokalnymi organizacjami ekologicznymi.

Wzrost świadomości ekologicznej wśród mieszkańców przekłada się na większe zaangażowanie społeczne w działania na rzecz ochrony środowiska oraz wsparcie dla inicjatyw proekologicznych.

5. Współpraca międzynarodowa: Polsko-Szwajcarski Program Rozwoju Miast

Polsko-szwajcarski program współpracy jest doskonałym przykładem efektywnej współpracy międzynarodowej w zakresie ochrony środowiska. Program ten finansowany jest przez fundusze szwajcarskie oraz budżet państwa polskiego i ma na celu zmniejszenie dysproporcji społeczno-gospodarczych oraz promowanie zrównoważonego rozwoju miast.

Cele programu:

•   Zmniejszenie różnic gospodarczych i społecznych w miastach średnich,

•   Promowanie efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii,

•   Poprawa zarządzania odpadami i gospodarki wodno-ściekowej,

•   Wsparcie działań na rzecz ochrony przyrody i bioróżnorodności.

Program oferuje szerokie wsparcie dla miast poprzez organizowanie webinarów, szkoleń oraz publikowanie poradników i innych materiałów edukacyjnych.

Podsumowanie

Ochrona przyrody i zachowanie bioróżnorodności w miastach wymaga skoordynowanych działań planistycznych i edukacyjnych, opartych na solidnych podstawach regulaminowych oraz współpracy międzynarodowej. Możliwe jest skuteczne działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju miast, które przynosi korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla społeczności lokalnych.

Więcej: